Meghalt Jevtusenko...

Meghalt Jevgenyij Jevtusenko. Amerikában halt meg 84 évesen, ahol orosz irodalmat tanított évek óta.
Lehet, hogy sokaknak már a neve sem mond semmit.
A mi generációnknak viszont ő volt a "hatvanasok" ("шестидесятники") Hruscsov után átmenetileg fellélegző fiatal költő-generációjának egyik vezető alakja. Jevtusenko, Ahmadulina, Voznyeszenszkij, Vinokurov, Rozsgyesztvenszkij, Okudzsava... Felolvasó-esteken tömegek követték őket. Kívülről ismerték verseiket (emlékszem, én is tanítottam még Rozsgyesztvenszkij "Rekviem"-jét oroszosaimnak kezdő tanárként... Egyszer Hódmezővásárhelyre is eljöttek és Rozsgyesztvenszkij elszavalta gyönyörű basszus hangján, beleborzongtam, olyan szép volt!...)
Persze, nem tartott sokáig a fellélegzés, hamarosan lefújták a "félidőt" és rákerült a forrongó lábosra a brezsnyevi légmentes fedő.

Tegnap ezt a versét találtam egy blogon (janedoe.blog.hu) Eörsi István fordításában.
Megrázott, fájdalmas nosztalgiát ébresztett bennem. Hát ez az! Hiszen e mézédes, izgató, varázslatos fiatalság után sóvárgunk, amikor még minden titok volt és annak izgalmas felfedezése... 

Titkok                                                                                  
                                                                                               

A kamasz-titkok kusza bolyha

ködként már nem kavarog.

Titok volt a Tánja, a Tonja,
noha lába lilára fagyott.

Titok volt a vad meg a tarló,
a csillag, a gomba-sereg,
gyerekkorunkban az ajtó
titokzatosan nyekereg.

Úgy szálltak a világból a titkok,
mint hókuszpókuszoló
rejtelmes célu fakírok
szájából a tarka golyó.

A rengeteget meg a rónát
bűvös pihe lepte be.
A leányszemekben a mókák
üde tánca, bűvölete.

Rejtelmes korcsolyapályán
motyogtuk a titkokat és
akárcsak a titkok, gyáván
súrlódott kézhez a kéz

De felnőttünk - senki se várta -
s a fakír vendégszerepel:
nyűtt frakkban gyerekkori tájra
utazott el trükkjeivel.

El is feledett már végül.
Csak bántani bír e csaló:
ma már titok és csoda nélkül
települ vállunkra a hó.

A varázsgolyók hova szálltak?
Nem titkon sajdul e seb.
Talányt már más se kínálhat,
hisz belőlünk is kiveszett.

S ha egymást éri simítva
a férfi s a nő keze,
csak kéz az - nincs meg titka -
csak kéz az - értitek-e?

Adjátok a köznapok titkát,
az egyszerű, vézna csodát,
halkan, remegőn, mezítláb                                                    Тайны
csak egy jöjjön legalább!

(Eörsi István fordítása)                                                           Тают отроческие тайны,
                                                                                                 как туманы на берегах...
                                                                                                 Были тайнами — Тони, Тани,
                                                                                                 даже с цыпками на ногах.

                                                                                                 Были тайнами звёзды, звери,
                                                                                                 под осинами стайки опят,
                                                                                                 и скрипели таинственно двери —
                                                                                                 только в детстве так двери скрипят.

                                                                                                 Возникали загадки мира,
                                                                                                 словно шарики изо рта
                                                                                                 обольстительного факира,
                                                                                                 обольщающего неспроста.

                                                                                                 Мы таинственно что-то шептали
                                                                                                 на таинственном льду катка,
                                                                                                 и пугливо, как тайна к тайне,
                                                                                                 прикасалась к руке рука...

                                                                                                Но пришла неожиданно взрослость.
                                                                                                Износивший свой фрак до дыр,
                                                                                                в чьё-то детство, как в дальнюю область,
                                                                                                гастролировать убыл факир.

                                                                                                Мы, как взрослые, им забыты.
                                                                                                Эх, факир, ты плохой человек.
                                                                                                Нетаинственно до обиды
                                                                                                нам на плечи падает снег.

                                                                                                Где вы, шарики колдовские?
                                                                                                Нетаинственно мы грустим.
                                                                                                Нетаинственны нам другие,
                                                                                                да и мы нетаинственны им.

                                                                                                Ну, а если рука случайно
                                                                                                прикасается, гладя слегка,
                                                                                                это только рука, а не тайна,
                                                                                                понимаете — только рука

                                                                                                Дайте тайну простую-простую,
                                                                                                тайну — робость и тишину,
                                                                                                тайну худенькую, босую...
                                                                                                Дайте тайну — хотя бы одну!

                                                                                                                                               1960